تهویه
تغذیه
سیستم آبخوری نیپل
سیستم دانخوری زنجیری
سرمایش
کولر صنعتی
گرمایش
برق و روشنایی
همه چیز درباره ی مرغ و خروس
از آنجاییکه پرورش مرغ و خروس بومی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است پس لازم است همه چیز درباره ی مرغ و خروس را بدانیم.خانواده‌های روستایی وعشایری، با نگهداری تعدادی مرغ و خروس،آنها را پرورش می دادند و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها،بخشی از نیازهای افراد خانواده را برطرف می کردند.
امروزه نیز در بیش تر روستاهای کشور با کم ترین هزینه وامکانات، پرورش مرغ و خروس بومی به صورت گله‌های کوچک انجام می‌شود. هرچند این گله‌ها معمولا به علل بهداشتی، تغذیه ای و ژنتیکی تولید و بازده کمی دارند و نقش آنها در اقتصاد و تغذیه روستاییان محدود می باشد.
خوشبختانه با توجه و عنایت خاصی که وزارت جهاد کشاورزی به امر حفظ و اصلاح نژادهای بومی داشته است، مراکز پشتیبانی، اصلاح نژاد و ترویج مرغ‌های بومی، زیر نظر معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی، در مناطق مختلف کشور راه اندازی گردیده و در حال حاضر بیش از دو دهه از فعالیت این مراکز می گذرد.
این مراکز علاوه بر حفظ و افزایش کیفی منابع بومی، به تولید و توزیع جوجه‌های یکروزه بومی و تخم‌مرغ نطفه دار بومی می پردازند. از این رهگذر افزون بر رونق دیگر بار تولید و پرورش مرغ و خروس های بومی، به امر اشتغال زایی، بهبود وضع اقتصادی و تغذیه‌ای در روستا نیز کمک می‌شود.
با تهیه جوجه‌های بومی از این مراکز و با آموختن روش های درست پرورش مرغ و خروس بومی، می توان این کار را به صورت پیشه ای درآمد زا در مناطق روستایی و عشایری کشور، گسترش و رونق داد.
دلایل اهمیت پرورش و نگهداری مرغ بومی در روستاها:
_ حفظ ذخایر پر ارزش ژنتیکی مرغ های بومی، بهبود تغذیه روستاییان، ایجاد اشتغال و بهبود در آمد آنان.
– کاهش بخشی از نیاز کشور به مواد خوراکی طیور مثل ذرت، سویا، گندم، جو و… که از خارج تأمین می‌شود.
– مرغ بومی در برابر شرایط نامساعد زیستی و بیماری‌ها مقاومت بیشتری دارد. – نگهداری مرغ بومی، با کم ترین هزینه و تنها با مصرف باقیمانده سفره و ضایعات کشاورزی میسر است.
– تولیدات طیور بومی به عنوان محصول ارگانیک در میان مصرف کنندگان مقبولیت بیشتری دارد.
– مزیت پرورش مرغ بومی در بستر، نسبت به نگهداری در قفس بیشتر است.
– گوشت مرغ و تخم مرغ دارای ارزش غذایی زیادی بوده وتأمین کننده پروتیین حیوانی روستاییان می باشد.
– تهیه محل و جایگاه برای پرورش مرغ، برای روستاییان بسیار آسان تر از فراهم کردن محل و جایگاه برای پرورش دیگر حیوانات اهلی می باشد.
– در شرایط زندگی عشایری که اغلب یخچال وجود ندارد، نگهداری تخم مرغ بسیار ساده تر از سایر منابع پروتئینی است. (تخم مرغ های بی نطفه، در درجه حرارت معتدل، کیفیت خود را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز حفظ می کنند).
– گوشت مرغ به خاطر سهل الهضم بودن، می تواند غذایی مناسب برای افراد کهنسال یا بیمار روستایی باشد.
– نگهداری و پرورش مرغ‌های بومی، به دلیل نیاز نداشتن به امکانات و تجهیزاتی که در پرورش مرغ‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نیز داشتن مقاومت بیش تر و سازگاری با اقلیم بومی، آسان تر است.
– خانوارهای روستایی فاقد زمین نیز، توانایی نگهداری از چند قطعه مرغ را با حداقل امکانات دارند.
انتخاب نژادهای تخم گذار:
از نظر ظاهری، مرغ تخم گذار، سرحال، قوی پر تحرک و بسیار پرخور است. به تدریج که میزان تخم گذاری زیاد می‌شود، رنگدانه‌های بدن، رو به کاهش می گذارد. جوجه‌های نژاد تخم گذار از ۴ تا ۶ ماهگی به تخم می‌آیند. به علاوه، جوجه خروس های این نژاد هم زودتر به بازار مصرف می رسند.
حدود ۱۸ تا ۲۰ مرغ بومی تخم گذار، می تواند برای یک خانوار ۶ نفری، دست کم یک تخم مرغ به ازای هر نفر در روز تولید نماید. برای شروع کار نگهداری و پرورش مرغ، راه‌های متفاوتی وجود دارد:
-استفاده از مرغ بومی تخم گذار
-استفاده از تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
-خرید جوجه یکروزه بومی مناسب از مراکز تایید شده
-خرید جوجه ۱ تا ۲ ماهه و پرورش آنها (این روش، هرچند از روش های قبلی کمی گران تر است، اما مطمئن تر می‌باشد و برای بار اول پیشنهاد می‌شود)
پرورش جوجه بومی یکروزه:
جوجه‌های یکروزه باید تا چند هفته اول در محلی گرم، نگهداری شوند. این محل معمولاً شامل یک منبع تولید کننده گرما و یک سرپناه می باشد. که دمای لازم را برای پرورش جوجه‌ها تأمین و حفظ می کند.
منبع تولید کننده گرما ممکن است برقی، گازسوز یا نفتی باشد. بطور کلی در مورد محل نگهداری جوجه‌ها، با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی، باید ۴ عامل؛ عایق بندی، تهویه، منبع گرم کننده و منبع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد.
دمای محل نگهداری جوجه‌های یکروزه در ابتدا باید حدود۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی گراد باشد. با رشد و پردرآوردن، به تدریج نیاز آنها به دمای محیط کاهش می یابد و باید کم کم دما را کاهش داد، تا در ۹-۷ هفتگی به حدود ۲۲ درجه برسد. برای رسیدن به رشد مطلوب، دسترسی به غذا در ساعات اولیه ورود جوجه‌ها اهمیت دارد.
ماه اول (به ویژه هفته اول)، زمان حساس در زندگی جوجه‌ها محسوب می‌شود. در روز اول تولد، ۱۲ تا ۲۴ ساعت نباید دان در اختیار جوجه قرار داد، چون باقیمانده زرده در بدن جوجه‌ها، برای تغذیه آنها کافی است. بعد از آن نیز در صورت امکان، ۱۲تا ۱۴ ساعت از آرد ذرت به تنهایی استفاده شود.
سپس می توان از غلات یا خوراک های دیگر به صورت آردی (کوبیده شده) استفاده کرد. توصیه می‌شود به هیچ وجه از آرد گندم در هفته اول زندگی جوجه‌ها در جیره غذایی آنها استفاده نشود.
بهتر است تا حد امکان برای قوی وآماده شدن جوجه‌ها برای مراحل بعدی رشد، در۲ هفته اول از دان مخصوص جوجه‌ها با سن پایین که توسط شرکت های معتبر ارایه می‌شود و حاوی مکمل ها و ویتامین های لازم می باشد، استفاده کرد. نباید از دانه ی کامل برای جوجه‌ها در هفته اول استفاده کرد. همه چیز درباره ی مرغ و خروس
پرورش نیمچه بومی:
در مورد پرورش نیمچه ، می توان جوجه‌های ۶ تا ۸ هفته را از مراکز مورد تأیید خریداری کرد. نگهداری این نوع گله پرورشی، آسان تر بوده و در مقایسه با پرورش جوجه یکروزه، زودتر به تولید محصول مورد نظر (تخم مرغ) دست پیدا می کنید. بطور معمول پولت ها در سن۲۰ تا ۲۴ هفتگی شروع به تخم گذاری می کنند.
حتماً پیش از سفارش و خرید جوجه، محل مورد نظر برای نگهداری آن ها باید آماده شود. محل مورد نظر از نظر حضور حشرات، جوندگان، خزندگان و جانوران موذی بررسی و کنترل گردد. برای هر ۱۰ جوجه، حدود یک متر مربع لازم است.
برای پولت ها (بعد از سن ۸ هفتگی) حدود دو برابر این مقدار، فضا مورد نیاز می‌باشد. (یعنی به ازای هر ۱۰ مرغ، حدود ۲ متر). دست کم دوبار در هفته لانه مرغ ها و تجهیزات آن (آب خوری، دان خوری و…) تمیز شوند. پیش از ریختن بستر در کف لانه‌ها، از خشک بودن کف لانه اطمینان حاصل شود.
جایگاه مرغ:
دلایل ساخت جایگاه برای مرغ ها
۱-محافظت آنها از باد، برف، باران، نور مستقیم خورشید و تغییرات شدید آب و هوایی،
۲-کنترل روشنایی و میزان نوردهی،
۳-جلوگیری از شکار شدن آنها توسط دیگر حیوانات،
۴-محافظت و کنترل آسان تر جوجه‌ها،
۵-جلوگیری از تغذیه آنها با غذا و آب های آلوده و کنترل غذا وآبی که به مرغ ها داده می‌شود،
۶-جمع آوری راحت تر تخم مرغ ها در جایگاه و کاهش آلودگی و شکستگی آنها،
۷- پیشگیری از گسترش بیماری‌ها.
شرایط جایگاه:
۱_با توجه به نوع آب وهوا و امکانات روستا، جایگاه مرغ از آجر، سنگ، بلوک سیمانی و… ساخته شود.
۲_کف جایگاه باید از زمین بلندتر باشد. جنس کف آن سیمانی بوده و شیب ملایمی داشته باشد. تا هم به راحتی شسته شود و هم آب در آن جمع نشود.
شیب جایگاه باید به طرف پشت آن باشد.
۳_استفاده از کاه و کلش (پوشال) یا خاک اره به قطر ۵ تا ۱۵ سانتی متر در بستر جایگاه، (با توجه به فصل و دمای محیط) ضروری می باشد.
۴_دیوار و سقف جایگاه باید از موادی ساخته شده باشد که بدون هر گونه شکاف و خلل و فرجی باشد. در صورت امکان، بهتر است سیمان کاری شود.
۵_جایگاه نباید در محل بادگیر ساخته شود.
مقدار فضای لازم:
در جایگاه باید فضای کافی برای مرغ و خروس هاها فراهم باشد. چنانچه تعداد زیادی مرغ در یک فضای کوچک نگهداری شوند، شروع به نوک زدن همدیگر خواهند کرد. و اگر پرنده ای زخمی‌شود ، مشکل بیش تر شده، «خود خوری» رواج پیدا می کند. جوجه‌ها نسبت به مرغ ها به فضای کم تری نیاز دارند.
فضای مناسب برای جایگاه:
۱-۵۰ جوجه را تا سن ۲ ماهگی می توان در ۶ متر مربع (۳ در ۲ متر) پرورش داد. ۲-۱ متر مربع برای هر ۵ مرغ و خروس بالغ کافی است.
احداث فضای باز:
در نظر گرفتن فضای باز در محوطه جلوی جایگاه برای مرغ و خروس ها لازم است تا بتوانند در آنجا فعالیت کنند. و از هوای آزاد استفاده نمایند.
فضای باز باید با توری محصور شده باشد. بهتر است در قسمتی از آن سایه بان ساخته شود. تا در روزهای بارانی مرغ ها را محافظت کند.
مساحت آن معمولاً ۲ برابر مساحت لانه است . و برای هر چهار مرغ، ۲ متر مربع فضای آزاد لازم است. کاشت بعضی از علوفه مثل جو و شبدر در محل گردش مرغ ها برای استفاده آنان مفید است. محل استراحت: چون بر حسب غریزه، مرغ ها عادت دارند . در جاهای بلند استراحت کنند، نصب چوب خواب در آشیانه بسیار مفید بوده و باعث می‌شود. که مرغ ها از نشستن بر روی ظروف آب خوری و دان خوری خودداری کنند.
در نتیجه این ظروف کم تر در معرض آلودگی به مدفوع قرار می گیرند. ضخامت چوب در حدود ۳ سانتی متر، طول آن به ازای هر مرغ ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر و ارتفاع «برای جوجه‌ها ۴۰ سانتی متر» و «برای مرغ ها، بالغ بر ۹۰ سانتی متر» می باشد.
محل تخم گذاری (لانه):
وجود محل تخم گذاری کافی، باعث افزایش تعداد و حفظ کیفیت تخم مرغ ها می‌شود. همچنین جمع آوری تخم مرغ ها راحت تر و آلودگی و شکستگی آنها به حداقل می رسد.
باید در یک قسمت جایگاه، محلی برای تخم گذاری مرغ ها در نظر گرفته شود.
پیشنهاد می‌شود ،«عرض کف لانه حدود ۳۵ سانتی متر» و «طول آن ۳۵ سانتی متر» در نظر گرفته شود.
بهتر است ارتفاع لانه از زمین، حدود ۶۰ سانتی متر باشد. جنس لانه‌ها می تواند فلری یا چوبی باشد. سقف لانه محکم و شیب دار ساخته شود . تا از پریدن و نشستن مرغ ها بر روی آن پیشگیری شود.
بهداشت جایگاه:
جمع آوری فضولات مرغ و خروس ها از جایگاه‌ها، از شیوع بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می کند. پس لازم است هر ۷ تا۱۰ روز یک بار، فضولات درون جایگاه‌ها جمع آوری شده، کف جایگاه تمیز شود و بستر کف جایگاه نیز تعویض گردد.
شستشو و ضدعفونی مداوم وسایل مرغداری را هرگز نباید فراموش کرد. هر ۱۰ روز یک بار باید آب خوری‌ها و دان خوری‌ها را خوب شست و با مواد مناسب ضد عفونی کرد.
در جایگاه‌هایی که به صورت دوره‌ای در آن مرغ پرورش داده می‌شود،باید بعد از پایان دوره پرورش و خالی شدن آنها، سقف، دیوارها و کف جایگاه را ضدعفونی کرد.
جایگاه‌هایی که به طور دایمی در آنها مرغ نگهداری می‌شود، هر یک ماه تا ۴۵ روز یکبار باید ضد عفونی شوند. برای ضد عفونی جایگاه می توان از آب آهک ۵ درصد (۵ کیلو آهک در ۱۰۰ لیتر آب) و
تغذیه مرغ بومی:
کلیه احتیاجات مرغ‌های بومی روستاها،تا حد امکان از همان منابع موجود در روستا یا منطقه تأمین خواهد شد. چنانچه در منطقه، موادی موجود باشد که؛ با انجام فرایندهای ساده (مانند سیلوکردن، خرد کردن و تبدیل کردن)یا مازاد و ضایعات کارخانه‌هایی که در منطقه وجود دارد (مانند بوجاری و شالیکوبی) و یا گیاهان غیر مثمر جهت تکمیل دان بتواند مورد استفاده تغذیه مرغ بومی قرار گیرد،در تغذیه آنها گنجانیده خواهد شد.
به طور کلی هدف اصلی از جیره غذایی مرغ‌های بومی، استفاده از منابع داخل روستا (بدون استفاده از نهاده‌های دامی وارداتی) می باشد. یکی از خصوصیات برجسته مرغ‌ها بومی عادت داشتن به شرایط تغذیه ای در روستا است. این مرغ‌ها می توانند ۳۰ تا ۴۰ درصد غذای خودشان را از طریق چرای آزاد و بقیه آن را با غذای دستی تأمین کنند.
برای اینکه مرغ بومی تولید خوبی داشته باشد،باید تغذیه مناسب همراه با تأمین نیازهای غذایی انجام گیرد. خوراک مرغ بومی متشکل از ضایعات کشاورزی، اضافه و دور ریز غذای روستاییان،
آب مصرفی مناسب:
طیور به آب تازه و تمیز در تمام اوقات نیاز دارند . در شرایط معمولی هر ۴ مرغ در شبانه روز، یک لیتر آب مصرف می کنند. در آب و هوای گرم این مقدار بیشتر می‌شود.
با کمی دقت، حوصله و ابتکار می توان لوازم دست ساز را در حد کیفیت لوازم موجود در بازار اما با هزینه کم تر ساخت. البته آب خوری، دان خوری و لوازم مربوط به آن را می توان از مراکز فروش لوازم مرغداری یا داروخانه‌های دامپزشکی نیز تهیه کرد.
رعایت بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها:
پیشگیری، همیشه ارزان تر و مؤثرتر و راحت تر از درمان است. پیشگیری از بیماری‌ها به سه عامل؛
۱- «بهداشت مناسب»،
۲- «مدیریت درست»
۳- «واکسن زدن به موقع» بستگی دارد.
چند نکته بهداشتی مهم : جوجه‌ها را نباید در لانه‌هایی که قبلاً مرغ در آن بوده قرار داد، مگر این که لانه به طور کامل تمیز و ضد عفونی شود.
بیماری‌های مهم طیور:
بیماری‌ها مهم طیوربر اثر عوامل مختلفی از جمله باکتری‌ها، ویروس ها، انگل ها، قارچ ها، و نیز عوامل تغذیه‌ای به وجود می‌آیند. توجه داشته باشید که در پیشگیری از بیماری‌ها باید دستورالعمل های دامپزشکی را اجرا کرد. و درهنگام مشاهده مرغ و خروس های بیمار، فوری به دامپزشکی مراجعه کرد.
همه چیز درباره ی مرغ و خروس