کاربرد تهویه در سالن های پرورش مرغ گوشتی، موضوع بسیار مهمی است، که در این مقاله به طور کامل به آن می پردازیم. همه مرغداران عموما در اجرای آن دچار مشکل هستند ، و بیماری های مربوط به برونشیت ، آنفولانزا ، و سایر بیماری های ، در صورتیکه تهویه ضعبف باشد جزء موارد پیش نیاز این بیماری هاست .

معمولا مرغداران یا تجهیزات مورد نیاز برای تهویه ایده آل را ندارند و یا در صورتیکه این امکانات را داشته باشند ، متاسفانه نمی توانند به درستی از ای نامکانات استفاده نماییند .

عموما اکثر مرغداران که از بیماری های تنفسی شکایت دارند ، معمولا سیستم تهویه نا کارآمدی دارند .

شاید مرغدارانی وجود داشته باشند که در صورت حضور خودشان ،تهویه به درستی در سالن ها انجام شود اما زمانی که کنترل سالن رابه کارگران می سپارند ضربه بسیار زیادی از این بابت می خورند. بخاطر اینکه پرسنل مرغداری ممکن است در خصوص کنترل سیستم تهویه یا سهوا یا ناشیانه تهویه درستی  را برای مرغ گوشتی انجام ندهند.

پس جا دارد ما به عنوان یک سایت که در مقالات خود اطلاعات خوبی را در خصوص تهویه مناسب در اختیار شما عزیزان قرار دهیم .

اهداف اصلی این مقاله :

هدف از کاربرد تهویه تامین هوای تازه برای پرنده و خروج گاز های مضر می باشد. با توجه به اشتباهی که تکثر مرغداران می کنند تهویه اصلا تامین اکسیژن برای پرنده نیست . بلکه خروج گازهای مضر از سالن است که اهمیت بسیار بالایی را دارد .

بیشترین اهمیت را خروج رطوبت از سالن و کمترین اهمیت را تامین اکسیژن دارد. 

رطوبت بستر و سالن ، دی اکسید کربن ، منوکسید کربن، گاز آمونیاک و بخار آبی که در سالن تولید می شود ، همه ی این ها مواردی هستند که شما باید با یک تهویه اصولی آنها را از سالن خارج نمایید .

برای آن دسته از عزیزانی که با پرورش مرغ گوشتی به صورت حرفه ای آشنایی ندارنند ، و قصد راه اندازی این کسب وکار را دارند . این سوال مطرح می شود ، زمانی که ما تهویه را روشن می کنیم و پنجره ها یا اینلت ها را باز می کنیم ، چرا این موضوع آنقدر حساس است که ما برایش مقاله ای تخصصی ارائه دهیم ؟

پرنده های گوشتی

موضوع اینجاست که پرنده ی ما بسیار ضعیف است. جوجه ای که ما در سالن به عنوان یک جوجه ی گوشتی پرورش میدهیم آنقدر به سرعت جریان هوا حساس است که شما با کوچکترین اشتباه می توانید جوجه را به سمت انواع بیماری های حاد هدایت می کنید .یا اینکه خیلی از مرغدارها با ترس تهویه را به صورت کاملا دست بسته انجام می دهند.که خروج این گازها به کندی انجام می شود ، و یا کلا انجام نمی شود و آسیب را به در دو برابر می رسانند .

تهویه

تهویه موضوع بسیار مهمی است . اما چون تجهیزات سالن و دانش مرغدار در این زمینه کامل نیست ، یکی از مهمترین نقاط ضعف مرغدارها محصوب می شود . تهویه محدود به شدت آسیب رسان است . تهویه بالا هم جوجه را مستعد مشکلات تنفسی و بیماری می کند .اکثر مرغداران از تهویه زیاد می ترسند پس بیشتر بی هوایی نقطه ی ضعف آنها محصوب می شود .

در اکثر سالن ها مخصوصا در نقاط سردسیر کشور در فصول سرد سال اصولا مرغدار تمام پنجره های ورودی و اینلت ها را می بندد و فقط تهویه را روشن می کند . مرغدار این تصور را دارد که به این روش پرورش، هیچ گونه سرماخوردگی یا بیماری ویروسی برای جوجه ها اتفاق نمی افتد. ما در این مقاله تجهیزاتی که مربوط با تهویه هستند را برای شما شرح می دهیم .

اینلت :

اینلت یا پنجره های کوچک ورودی هوای سالن که معمولا در دیوارهای طولی دو طرف سالن ها نصب می شود جزو تجهیزات مهم تهویه محصوب می شود .

شاتر :

شاتر ها که در واقع در سر سالن ها قرار دارند و همچنین پنجره های تابستانی که در واقع شباهت ظاهری زیادی به هم دیگر دارند.

ورودی های هوای ابداعی :

ورودی های هوا ی ابداعی مثل لوله یا آجرهای سفالی که برای ورودی های هوا در نظر گرفته می شود . جزو گزینه های تجهیزات مربوط به تهویه محصوب می شود.گاهی اوقات هم دمنده های مثل پنکه هم در سالن ها وجود دارد ، چه به صورت غیر حرفه ای و چه به صورت حرفه ای که این ها به عنوان ورودی های هوا شناخته می شود .

هواکش :

اما هواکش ها به عنوان خروجی هوا می توانند مطرح شوند. هواکش ها هم می توانند در دیدار طولی  و هم در دیوار عرضی و هم در سقف تعبیه بشود . برای فصل سرد سال هیتر ها یا وسایل تأمین گرما هم به ما اضافه می شوند. و همچنین برای فصول گرم سال مه پاش ،پد کولینگ ، نصب بافل (که در مقاله ای دیگر برای شما همراهان عزیز مفصلا توضیح خواهیم داد.) می تواند به مجموعه تجهیزات مرتبط به تهویه ما اضافه شود . پس تهویه فقط مختص اینلت و هواکش نمی باشد .

تمام مواردی که در این مقاله بررسی شده است و بارها در مقالات موجود در سایت طیوران تجهیز به آن اشاره کردیم ، جزو تجهیزات مرتبط با تهویه است .

اما اساس تهویه چست؟    

در انتهای این مقاله شما را با اساس تهویه آشنا میکنیم .اساس تهویه خیلی ساده است ، اما کوچکترین خطا می تواند موجب ضررهای سنگین شود . شما با روشن کردن هواکش ها یک فشار منفی در سالن ایجاد می کنید. این فشار منفی می تواند هوا را از طریق ورودی ها به سالن شما وارد نماید . اما این هوا باید کنترل شده وارد سالن شما شود .

اگر قرار بر این باشد که هوا از هر روزنه ای یا از هر ورودی ای وارد سالن شما شود . این هوا کنترل نشده است و در واقع اساس تهویه شما را زیر سوال خواهد برد.

پس روشن کردن تهویه منوط به این است که شما هوای ورودی خود را کنترل شده وارد سالن کنید  ، که بتوانید خروج مواردی که به عنوان گاز سالن مطرح می شود از جمله رطوبت بستر ، دی اکسید کربن ، منوکسید کربن ، گاز آمونیاک و بخار آبی که ایجاد می شود ، همه این ها بتوانند از سالن شما خارج شود .

وقتی ۸۰ درصد از آب مصرفی روزانه پرنده در واقع دفع می شود و فقط ۲۰ درصد از آن مصرف می شود ، اگر شما ۱۰۰۰۰لیتر آب در روز برای یک سالن ۳۰ هزار قطعه ای مصرف نمایید یعنی از این ۱۰۰۰۰لیتر ، ۸۰۰۰لیتر آن روی بستر تخلیه می شود. 

پس اگر شما با تهویه اصولی بتوانید اب یا بخار آبی را که در داخل سالن شما ایجاد می شود به درستی از سالن بیرون نمایید می توانید بستر سالن خود را مدیریت کرده و اگر در آن ناکام باشید با دست خود پرندگان خود را درگیر بیماری خواهید کرد. 

ایجاد فضایی مناسب در مرغداری

در واقع هر سالن مرغداری به لحاظ موقعیت خاص ساختمانی و هوای جاری در آن، عملکردی متفاوت و منحصر به خود دارد. تفاوت در ساخت مرغداری ها و نوساز یا قدیمی بودن آن ها می تواند بر روی عوامل محیطی و مدیریت داخلی مرغداری تأثیرگذار باشد.

بنابراین به اعتقاد آقای Bushell لازم است که به هر واحد مرغداری به عنوان سیستمی مجزا و جداگانه نگاه کرد و مدیریتی مجزا داشت.

ساختمان های قدیمی تر بایستی مرتب چک شوند تا جایی چکه نکند؛ شکافی در عایق بندی ها وجود نداشته باشد و یا درزی در ساختمان نباشد که هوای سرد را وارد کند. در واقع دمای نامتوازن در محیط مرغداری نقاطی سرد به وجود می آورد که مانع از یکدست شدن گلۀ طیور می گردد.

از طریق تست دود نیز می توانید خوب بودنِ جریان باد را امتحان کنید اما بهتر است به محل جمع شدنِ گرد و خاک توجه و دقت کنید چرا که این نشانۀ اینست که تهویۀ شما خوب کار می کند یا خیر.

اصول تهویه در پرورش مرغ گوشتی

در ادامه به جانمایی تجهیزات در سالن مرغداری می پردازیم :

مطلب ارائه شده در این مقاله براساس شرایط عموم سالن های پرورشی در ایران تهیه شده است .درست است که سالن های تازه تأسیس به صورت اتوماسیون و هوشمند مدیریت می شود ، اما تعداد این واحدهای پرورشی بسیار کم است. و عموم سالن های مرغداری به شکلی هستند که شما در سایت ما و مقالات و پرژه های ما مشاهد خواهید کرد.

موضوع تهویه در پرورش مرغ گوشتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است . اگر تجهیزات مناسب نداشته باشید تهویه مطلوب انجام نخواهد شد . اگر تجهیزات مناسب وجود داشته باشد اما دانش استفاده از آن وجود نداشته باشد ،باز هم بی فایده است .

تقسیم بندی مرغداران براساس دانش و بکارگیری از تجهیزات تهویه:

اصولا مرغداران برحسب دانش و بکارگیری از تجهیزات تهویه به سه گروه تقسیم می شوند .

گروه اول :

  شامل مرغدارانی می باشد که تجهیزات تهویه مناسبی دارند و نحوه استفاده از آن را هم به خوبی می دانند و نتایج درخشانی دارند و سود خوبی هم از پرورش مرغ گوشتی دریافت می کنند.

گروه دوم :

شامل مرغدارانی می باشد که تجهیزات لازم برای تهویه ی مطبوع را دارند ، آما نحوه ی استفاده از ان را نمی دانند . عموما این مرغداران درگیر بیماری های تنفسی هستند و دائم به توصیه دیگران هوادهی را دستکاری نموده و نهایتا نتیجه مطلوبی از پرورش خود نمی گیرنند.

گروه سوم :

شامل مرغدارانی می باشد که تجهیزات ضعیفی دارند ، اما به دنبال منبع معتبر برای مشاوره ی خرید و تجهیزات سالن خود هستند .

این دسته از مرغداران به اهمیت تجهیزات در تهویه پی برده اند . و به دنبال تأمین منابع برای تجهیز سالن خود هستند .

شاید این گروه مهمترین گروهی باشد که مقالات مربوط به مبحث تهویه برای آنان کاربردی است و می توانند به کمک این مقاله راهنمایی های درستی گرفته و برای تجهیز سالن خود اقدام نمایند.

اما در این مقاله برای تقسیم بندی گروه چهارمی را هم در نظر گرفتیم که شامل مرغدارانی می باشد نه تهویه مناسبی دارند و نه اعتقادی به تجهیز کردن سالن خود دارند. عموما علاقه بسیار زیادی به مصرف آنتی بیوتیک ها دارند و هر دامپزشکی را ببینند درباره داروها ازآنها سوال می کنند . متاسفانه اعتقادی هم به کارشناسی و موضوعات مرتبط به آن را ندارند .

جانمایی تجهیزات در سالن 

دوستان و همراهان عزیز با توجه به گفته هایی  که در ابتدای این مقاله عنوان کردیم نظر شما را به موضوع جانمایی تجهیزات در سالن جلب می نماییم .

اگر سالن های مرغداری را به شکل مستطیل در نظر بگیریم ، عرض سالن ها بین ۱۲ تا ۱۶ مختر می باشد و طول در نظر گرفته شده برای این سالن ها بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر می باشد . 

در تصویر بالا شما یک سالن را مشاهده می نمایید که در یک سمت آن هواکش ها قرار دارند که بر دیواره های عرضی جایی گذاری شده اند . و در قسمت بالا و پایین تصویر فلش های آبی رنگی را مشاهده می نمایید که جایگاه اینلت ها یا ورودی های هوا است .

ما در این مقاله اینلت ها،ورودی های هوا،شاتر ها و همچنین پنجره های تابستانی و لوله های ابداعی را معرفی کردیم. گاهی اوقات هم پنجره های در سالن تعبیه می شود که این پنجره ها را به صورت برعکس گذاشته و به شکل اینلت در می آورند و روی دیوارها نصب می نمایند. که اکثر سالن هایی که تجهیز نشده اند به این صورت هستند که به هیچ عنوان کارآمد نیستند .

ما قیلا درباره پنجره های تابستانه و انواع آن یک مقاله ارزشمند تهیه کردیم که شما همراهان عزیز می توانید در سایت طیوران تجهیز آن را مشاهده نمایید .

خروجی ها

خروجی های هوا هم که شامل هواکش ها می باشد . معمولا به سه شکل در سالن قرار می گیرند. اگر بخواهیم درباره هواکش ها  صحبت کنیم به عنوان مکنده ها یا در واقع قلب تهویه سالن،که وقتی روشن می شوند با فشار منی که ایجاد می کنند از تمام روزنه ها یا ورودی ها هوا را از داخل سالن خارج شوند .                                                                                                                                                 

معمولاهواکش ها در دیواره عرضی سالن،در یک قسمت سالن قرار می گیرد . مانند تصاویری که در انتها مشاهد خواهید کرد .

همچنین هواکش ها می توانند در دیواره های طولی سالن نیز جای گذاری شوند یا تهویه عرضی را نیز با آن انجام داد .تهویه عرضی به شکلی است که معمولا تا روزهای اول پرورش به عنوان تهویه حداقلی هم شناخته می شود . هوا از یک طرف سالن وارد شده و از طرف دیگر سالن خارج می شود . معمولا سالن های مرغداری که قدیمی هستند تهویه بر این مبنا بوده است . اما در سالن های پیشرفته از طریق سقف نیز انجام خواهد شد. یعنی یک سری هواکش ها را در سقف تعبیه می کنند یا به صورت دمنده و یا به صورت مکنده که باعث کارآمدتر شدن سیستم تهویه می شود .

ورودی ها

درباره ورودی های هوا که همان اینلت ها و یا شاتر ها می باشند که در دیواره های جانبی سالن قرار گرفته به این شکل است که وقتی یک تهویه روشن می شود .

با فشار منفی که ایجاد می کند از تمام روزنه های هوا به داخل سالن وارد می شود که در تصویر قبل با فلش های آبی رنگ نشان داده ایم هر کدام از این اینلت ها اگر باز باشد هوا از این طریق وارد سالن می شود و درنهایت هوا از طریق هواکش های که روشن هستند خارج می شود .

درباره ورودی های هوای دیگر نظیر پنجره های تابستانی و غیره ، هم تهویه به همین صورت انجام می شود . هوایی که وارد سالن می شود از قسمت های مختلف در سالن جریان پیدا می کند . و خروج گاز ها و تأمین اکسیژن را انجام می دهد و درنهایت از طریق هواکش هایی که فعال هستند هوا به سمت بیرون انتقال پیدا می کند .

ایجاد فضایی مناسب در مرغداری

در واقع هر سالن مرغداری به لحاظ موقعیت خاص ساختمانی و هوای جاری در آن، عملکردی متفاوت و منحصر به خود دارد. تفاوت در ساخت مرغداری ها و نوساز یا قدیمی بودن آن ها می تواند بر روی عوامل محیطی و مدیریت داخلی مرغداری تأثیرگذار باشد.

بنابراین به اعتقاد آقای Bushell لازم است که به هر واحد مرغداری به عنوان سیستمی مجزا و جداگانه نگاه کرد و مدیریتی مجزا داشت.

ساختمان های قدیمی تر بایستی مرتب چک شوند تا جایی چکه نکند؛ شکافی در عایق بندی ها وجود نداشته باشد و یا درزی در ساختمان نباشد که هوای سرد را وارد کند. در واقع دمای نامتوازن در محیط مرغداری نقاطی سرد به وجود می آورد که مانع از یکدست شدن گلۀ طیور می گردد.

از طریق تست دود نیز می توانید خوب بودنِ جریان باد را امتحان کنید اما بهتر است به محل جمع شدنِ گرد و خاک توجه و دقت کنید چرا که این نشانۀ اینست که تهویۀ شما خوب کار می کند یا خیر.

 تفاوت تهویه زمستانه و تابستانه 

این سوال مطرح می شود ، که مرغدار در فصل سرد سال باید همان رفتاری که در فصل گرم سال با پرنده انجام می دهد ، انجام دهد ؟

جواب این سوال مسلما خیر است .

متاسفانه مشاهده می شود مرغداران در فصل زمستان سال و اوج سرما برای تهویه سالن های خود از پنجره های تابستانی سر سالن استفاده می کنند عده ای این کار را به دلیل نقص در سیستم گرمایش و کمبود جت هیتر انجام می دهند. اما عده ای از مرغداران از روی نداشتن اطلاعات و راهنمایی درست این خطا را تکرار می کنند. باید بدانیم هدف از تهویه در فصل گرم سال با فصل سرد سال متفاوت است 

فصل گرما

در فصل گرم سال به دلیل دمای بالای محیط ، هدف از تهویه خنک نگهداشتن پرنده و کمک به خوردن دان و افزایش وزن می باشد. در صورتی که دمای سالن بیش از تحمل پرنده بالا رود،در ابتدا کاهش مصرف دان و در موارد حاد تلفات بالا را شاهد خواهید بود .

پرورش دهنده در فصل گرم سال با افزایش تهویه و سرعت جریان هوا در سالن به کمک پنجره های تابستانی ، پدکولینگ ، مه پاش ،یا نصب بافل ، تلاش می کنند ، دمای سالن را کاهش داده تا راندمان پرنده بهم نریزد .

فصل سرما

اما در فصل سرد سال ماجرا کاملا متفاوت است. پرنده در سالن از دمای ۳۲ درجه شروع به پرورش می کند و تا دمای ۲۰ درجه به پرورش خود پایان می دهند . وقتی در فصل سرد سال دمای بیرون سالن به شددت کاهش پیدا می کند . برای گرم کردن هوا باید از تهویه حداقلی به کمک وسایل گرمایشی طوری مدیریت انجام شود ، که هیچگونه رطوبت و گاز مضری در سالن باقی نماند.

در تهویه زمستانه یا تهویه حداقلی ، جایگاه وتعداد وسایل گرمایشی بسیار مهم است . استفاده از پنجره های تابستانی یا به اصطلاح ورودی های هوای سر سالن هم ممنوع می باشد.

اینلت ها نقش اصلی را در فصل سرد سال ایفا می کنند و تهویه هم باید تناسب درستی با اینلت و ورودی داشته باشد. شما در تهویه تابستانی از تمام هواکش های موجود در سالن استفاده می نمایید . که سرعت جریان هوا را در تمام نقاط سالن به حداکثر خود برسانید . تا به واسطه این سیستم بدن پرنده که غدد تعریق ندارد را خنک نگهدارید .

اما در فصل زمستان باید طوری هواکش ها را روشن کنید تا با ایجاد فشار منفی مناسب هوای ورودی اینلت ها از دو طرف به تاج سالن برخورد می کند و با مخلوط سازی هوای سرد با هوای گرم که در تاج سالن قرار دارد . رطوبت نسبی هوا کاهش یابد و به شما این امکان را دهد تا بتواند گازهای مضر را از سالن خود خارج نمایید.

هدف از تهویه چیست ؟

هدف از کاربرد تهویه حداکثری یا تهویه تابستانی زنده نگهداشتن پرنده است . اما هدف از تهویه حداقلی یا تهویه زمستانی محیا کردن بهترین هوای مناسب برای پرنده و خروج گازهای مضر بدون سرد شدن سالن و آسیب به پرنده است .

در انتها به این موضوع می پردازیم که پرنده ها معمولا در سن ۲۵ یا ۳۰ روزگی و در وزن ۱کیلو ۵۰۰گرم یا ۱ کیلو ۷۰۰گرم نسبت به افزایش دما واکنش خیلی زیادی را نشان نمی دهد بعد از سن ۳۰ روزگی تحمل پرنده نسبت به گرما واقعا سخت خواهد شد و شما با افزایش دمای سالن و همچنین فشاری که ممکن است به پرنده وارد شود راندمان خود را از دست خواهید داد .  حتی اگر  تلفات نداشته باشید .   پس باید پرنده خود را بشناسیم و باید دانست ، که زیر ۳۰ روزگی در فصل تابستان حتی اگر دمای سالن بالا باشد ، سعی کنید سرعت جریان هوا را آنقدر بالا نبرید که به پرنده آسیب وارد شود .

سازگاری

به هنگام ایجاد تغییرات در تنظیمات تهویه، لازم است که این تغییر تدریجی و آرام صورت گیرد تا جوجه ها آسیبی نبینند؛ دما می بایست بسیار آرام تنظیم گردد تا به جوجه ها مجال دهد که خودشان را تطبیق دهند.
یک نکتۀ دیگر که آقای Bushell عنوان کردند این است که گله های طیور متفاوت از یکدیگر هستند؛ یعنی جوجه های حاصل از گله های والد جوان تر نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند در حالیکه جوجه های والدهای بالغ تر و بزرگ تر معمولاً خیلی سریع تر به محیط فارم عادت می کنند.

سخن آخر  

در آخر خدمت شما دوستاران و همراهان گرامی عرض می کنیم . تمام این نکاتی که در این مقاله گفته شده مطمعنا نکات کامل و بی نقصی نیست و تحقیقات بیشتری را برای شما ممکن می کند . امیدواریم که این مقاله راه گشای شما برای تهویه تابستانی و زمستانی باشد و از نکات آن استفاده نمایید.